Privévervoer per auto

Privévervoer (taxi, dagtrips, rondreizen met chauffeur)

Naast het elders uitgelegde openbaar vervoer is er natuurlijk ook privévervoer. Te definieeren als auto met Lankaanse bestuurder. (Technisch, binnen een aantal regels, is autohuur en dan zelf rijden toegestaan maar vanwege een lange lijst redenen raden we hier sterk aan dat niet te doen - en motoren/bromfietsen en tuktuks nog veel minder vanwege een nóg langere lijst. De lijst is in het Engels beschikbaar als faq op Tripadvisor.)
Hoe je precies het vervoer deel maakt van je route maakt niet zoveel uit: gehele rondreis met zelfde auto-chauffeur, of met trein naar een basisplaats en vandaar dagtrips, of taxiritten – voor allen gelden grofweg dezelfde regels. En naast auto’s kunnen driewielers oftewel tuk-tuks ook een rol spelen als de afstand en de hoeveelheid bagage beperkt is – hier gaan we verder niet in detail op in.

De twee inhuurmodellen
In het hele metier van onderhandelen over prijs en condities zie je steeds dit onderscheid terug – vandaar dat we de hoofdlijnen uitleggen. Het principe is simpel: chauffeurs kunnen niet zomaar ‘buiten hun regio werken’ (ritjes terug krijgen etc.), net zoals in veel andere landen. Dus ofwel ze keren leeg en ondeclareerbaar terug naar hun woonplaats (en houden daarmee rekening in de prijsstelling), of ze maken het laatste stuk van de rondreis ook leeg maar betaald door de toerist. Door dit onderscheid zijn er twee manieren van inhuur

A) Enkele reis taxirit
De kilometerprijs hiervan is ongeveer 60% meer dan van model B), omdat de lege terugrit in de prijs verdisconteerd zit. Reken op ongeveer LKR 170-200 per km voor een sedan, en voor een minivan LKR 5-10 per km extra – beiden exclusief eventuele tol voor de Expressway.
(http://www.exway.rda.gov.lk/index.php?page=expressway_network%2Fe01%2Ftariff_schedule&fbclid=IwAR3kFidrzyy4Be9XwVmtK5R-JWFffbyZjFqkmStuYiuW0wBsUc-SdziyJ40)


Als je deze inhuur nodig hebt is het i.h.a. niet handig/makkelijk te proberen dit vantevoren te regelen, omdat de chauffeur echt zijn wagen beschikbaar moet hebben op het startpunt van deze rit. De meeste operators en freelance chauffeurs die je via Internet kunt bereiken komen uit regio Colombo, en zouden in hun prijsstelling eerst de prijzige rit naar jouw beginpunt moeten meenemen. Wél zie je gaandeweg wat meer online bereikbare taxibedrijven in de Srilankaanse regio, maar dan ben je dus met 5-10 verschillende bedrijven zaken aan het doen zonder dat het per se prijsvoordeel oplevert (veelal nadeel vanwege hun bureau/Internetkosten); vaak ook zijn hun standaardprijzen echt bedoeld voor binnen-de-regio (dus zonder lege terugreis) en moet je weer apart onderhandelen voor de lange afstand. Dus voor dit soort ritten neem je indien vanaf vliegveld de Transport Desks (die vaste prijzen kennen, zie www.airport.lk/passenger_guide/getting_arround/taxi_service.php voor een idee) en vanaf andere plaatsen vraag je lokaal, via bijvoorbeeld hotel of tuktuk chauffeurs of beach boys of toch taxibedrijven, naar een taxi. Verderop zie je nog een paragraaf met criteria voor dagtrips, enkele daarvan kunnen ook helpen in dit rondvraag-proces.
Bij dit rondvragen zijn er nog wel enkele aandachtspunten. Onder een (vooralsnog onvertaald) stukje ervaring in het Engels met de lokale ‘kartel-mafia’, geen nadere toelichting nodig.
"If you arrange a price with a driver in town my advice would be to keep details such as price and exact departure time to yourself. A group of four of us ended up in a situation where our taxi was blocked in by another taxi as we tried to depart, as it was claimed the price was too low. After some negotiation between the guy in our group who had booked the taxi, the driver and the other driver blocking the road it was agreed that the price would increase by 1000 rupees. We also ended up with another local guy in vehicle who appeared to be there to keep an eye on our driver.
When we had a moment alone with the driver as the other guy had gone to the toilet he claimed that the manager from our hotel had called a rival taxi and informed them of the price we were to pay which led to us being blocked in. He also claimed that the extra 1000 rupees would be paid to the hotel manager. This is plausible as the manager had casually quizzed all of us about departure times and price - he had on many occasions offered to book us a taxi himself for a far greater price."
Mocht je zorgen hebben om dit soort gedrag: online boeken vantevoren kan het vermijden. In bepaalde toeristengebieden kan inderdaad kartelvorming optreden; een online geboekte chauffeur kan een eerlijke prijs bieden zonder bang te zijn voor een pak slaag van de andere lokale chauffeurs, mits natuurlijk de toerist zijn mond ervover houdt tegenover de hotel- en andere lokale staf.
Let wel dat dit tarief van 170-200 rupee/km voor langere taxiritten geldt. Hier kan de chauffeur/eigenaar er niet op rekenen dat er een betaalde terugreis is, dus moet hij de lege terugreis verdisconteren in jouw prijs. Voor specifieke regionale ritten, vooral rond Colombo, en dan nog speciaal met ‘app’ boekingen kan de prijs veel lager zijn; denk aan bedrijven/sites zoals Sonit, Uber, Pickme, Kangaroo, Less taxi. De reden is dat zolang de rit binnen de regio eindigt ze een goede kans hebben om een volgende klant te krijgen ‘terug’ of althans naar wederom een bestemming vanwaar ze niet leeg verder hoeven. Daarom zijn hier prijzen van 125 roepie/km mogelijk. Maar dit is een soort ritten wat niet veel voorkomt in reisschema’s van toeristen, dus verwar deze lage prijs niet met waarmee je moet rekenen voor lange afstanden. Een nieuwe goede site is www.faresfair.co/. Zij bieden, met name voor grote steden, taxis en tuk tuk prijzen. Let op met dienstverleners zoals Pickme; er is veel tegenwerking van de 'tuk tuk mafia' in grote steden (minder in Colombo omdat daar meters al redelijk gangbaar zijn) en zelfs in Arugam Bay. Spreek een ophaalpunt af minstens een paar honderd meter van stations of kruispunten met veel tuk tuks; zien ze een (bijvoorbeeld) Pickme voertuig dan is er serieus risico op aanvallen en kapotmaken van banden en spiegels, terwijl de politie de andere kant opkijkt.
Houd ook het nummer van de tourist police bij de hand als je met deze uitstekende services werkt. Er worden gevallen gerapporteerd van de tuk tuk mafia die zelfs onderweg de goede concurrent met toerist tegenhoudt, diens voertuig en de driver molesteert en de toerist dwingt naar hen over te stappen tegen dubbele prijs. Met als argument 'PickMe etc. zijn illegaal'. Helaas zijn juist de mafialeden dat; bel gelijk de toeristenpolitie want de gewone politie zit te vaak in het complot en zal niet snel komen opdraven.

Nog een real-life tip van Nederlandse toeristen:'Als een chauffeur die in Trinco staat te wachten uit Colombo of Kandy komt, dan kun je verwachten dat ie voor de rit hierheen al Rs 200/km gevangen heeft en voor de terugreis bereid is heel laag te bieden (hij had zelfs een lege terugreis ingecalculceerd). Dus ik vraag gerust wat rond onder chauffeurs die ik zie staan, en let vooral op kentekenplaten met WP/CP (Western and Central Province) omdat die vermoedelijk goedkoop kunnen zijn.' En een vergelijkbaar principe geldt voor bijvoorbeeld Arugam Bay of Ella, of juist in Negombo voor een ritje naar zuiden, zuidwesten of oosten - 'ken je Sri Lankaanse provinciecodes' is dus een nuttig extraatje!
Tot slot: autodelen is echt bijdetijds ;-) Sites zoals www.srilankataxishare.com en www.facebook.com/groups/taxiPool.lk helpen om reispartners te vinden en zo gezamenlijk de kosten van een taxi (sedan of busje) te delen.

B) Rondreismodel
Dit geldt zowel voor hele rondreizen met begin vanaf vliegveld als voor dagtrips of zelfs meerdaagse trips vanaf een (hotel/appartement) basis, behalve dat voor dagtrips een paar puntjes vervallen.
Reken op ongeveer LKR 140-160 per km voor een sedan, met dezelfde extra’s voor minivan en tol als boven. En voor de gemiddelde route (150 km/dag) komt dat neer op iets van USD 60-70/dag. Maar er zijn een paar extra eisen die, linksom of rechtsom, door alle freelance chauffeurs en operators opgelegd worden voor dit model; zonder die eisen zouden ze hun (vaste) kosten niet terugverdienen.

• Het bedrag is voor een volledige ronde, dus uitgaand van terugkeer naar zijn basis/vertrekpunt. In het vaak voorkomende model dat je hem wegstuurt als het laatste deel van de vakantie, een aantal stranddagen, begint dan is het laatste stuk van de rondreis 'leeg' maar betaald door jou de toerist. Bijvoorbeeld de afstand strandplaats-vliegveld (waar je reis begon). Je kreeg immers een relatief lage km-prijs vergeleken met taxi juist omdat de afspraak was dat ie geen lege terugreis in de km-prijs hoefde te verdisconteren!
• Er is een minimale afstand per dag die gedeclareerd wordt, veelal 100-150 km. Mogelijk écht per dag en mogelijk cumulatief, waarbij dus dagen stilstaan gecompenseerd kunnen worden door dagen met erg lange ritten. Deze regel is om toeristen te ontmoedigen van het de chauffeur aanhouden voor een stilstand-dag (bijvoorbeeld vanwege uitrusten of wandeltochten) en hem daarvoor niets te hoeven betalen, terwijl zijn vaste kosten zoals salaris en autoverzekering of –huur gewoon doorlopen
• Je draagt de verantwoordelijkheid dat hij elke avond/ochtend te eten en een slaapplaats heeft. Zie een ander artikel over accomodatieboekingen, dat legt het model van gratis of helaas wat minder gratis “driver’s quarter” uit. Heeft de gekozen accomodatie dat niet, dan moet je de chauffeur iets van Rs 2.000-2.500 per nacht betalen voor een homestay-slaapplek en eten
• Over maaltijden gesproken: je bent niet verantwoordelijk voor zijn lunch, maar er is wel een etiquette (geldt ook voor taxiritten). Als je luncht in een toeristenrestaurant, dan kan dit door de daar geldende wat hogere prijzen aan de chauffeur een gratis rice & curry lunch ‘aan de keukentafel’ aanbieden. Kies je ervoor om zelf te lunchen in een goedkoop lokaal restaurant, of te picknicken met in winkel gekocht eten, dan is het netjes (maar niet verplicht) om ook zijn goedkope lunch te betalen.
• Nu we het toch over etiquette hebben: toeristen vragen vaak naar gangbare fooien. Voor zowel rondreizen als voor lange taxiritten is, indien ze goede service geleverd hebben, 1250-1500 roepie per dag een eerlijk maximaal bedrag dat in lijn is met de lokale salarissen

Rekenwerk voor het rondreismodel
Net als bij de afweging flappentap of cash in een andere sticky thread is er geen eenduidig beter model. ‘Het hangt ervan af’, en onderstaand de factoren die het beïnvloeden. Groot voordeel van het rondreismodel is de veel lagere kilometerprijs. Groot nadeel is de minimale gedeclareerde dagelijkse afstand (cumulatief of echt per dag). Hieronder twee voorbeeldgevallen, gebaseerd op een minimumafstand per dag (geen cumulatieve compensatie). Je kunt met deze gevallen en de gegeven formules zelf aan de slag om het voor jou optimale model te bepalen, en misschien wel je route te veranderen om goedkoper uit te zijn. Afstanden kun je halen uit sites zoals Google Maps of Thinknet; de afstanden hieronder zijn zeker niet exact maar uitermate grofmazige afrondingen om makkelijker te kunnen rekenen. De bedragen zijn achterhaald, maar het gaat om het rekenmodel en dat blijft staan.
Geval 1
Route: Airport-Dambulla-Kandy -Ella-Tissa-Unuwatuna- Airport. Verblijfsduur is 3 nachten Dambulla, 2 nachten Kandy, 2 nachten Ella (misschien neem je de trein en pikt de auto je weer in Ella op), 1 nacht Tissa en dan 5 nachten Unawatuna waar je afscheid neemt van de chauffeur. Afgeronde afstanden zijn 150 km – 100 km – 150 km – 100 km - 100 km – 150 km. Dus rondreiskosten zijn 750 km ‘netto’ inclusief lege terugkeer naar airport, plus 400 km omdat je 4 dagen op een vaste standplaats blijft en het dagelijks minimum in werking treedt. Dat is 1150 km @rs 50 maakt Rs 57.500. Omdat je waarschijnlijk uit Dambulla, Kandy en Ella ook overdag wat trips maakt komt die 100 km helemaal zo slecht niet uit. Voor het totaalbedrag moet je nog Rs 11.000 toevoegen voor de taxirit aan het einde inclusief Rs 1.000 tol, dus dat is Rs 68.500.
Geval 2
We nemen dezelfde route maar kiezen een langere verblijfsduur. Nu 3 nachten Dambulla, 4 nachten Kandy (o.a. trekking), 3 nachten Ella (meer trekking), 2 nachten Tissa en dan 4 nachten Unawatuna. Nu wordt de rondreisprijs 1550 km door extra ‘stilstand’ dagen, nog steeds ervan uitgaande dat de chauffeur beter aan het einde kan worden weggestuurd vanwege 3 dagen stilstand. 1550 @ Rs 50 is Rs 77.500, plus Rs 11.000 wordt Rs 88.500.
Voor dit geval (wel eigenlijk beiden) nu de taxiprijs. Het treindeel telt nu niet mee, dus afstand is 600 km. Kosten dan 600 @ Rs 75 wordt Rs 45.000 plus 1.000 tol. Klinkt goedkoper maar je moet nu wél alle uitstapjes vanaf standplaats erbij optellen; in geval van auto is dat altijd Rs 45/km, tuktuk of bus zal soms ook kunnen. Blijft staan dat voor geval 1 het rondreismodel goedkoper uitkomt en voor geval 2 het taximodel.
Conclusie is dat “je route veranderen om goedkoper uit te zijn” geregeld helpt. Optimaal gebruik van het rondreismodel betekent dat je lange verblijven op een standplaats vermijdt tenzij je echt de auto elke dag nodig hebt zoals in de Culturele Driehoek. Lange standplaats-verblijven aan het strand doe je dus maar aan het begin of eind van de tour. Bijvoorbeeld de ‘ideale’ zomer-route wordt daardoor een 5-6 daagse rit door Theegebieden, Kandy en Driehoek voordat je aan de oostkust afscheid neemt van de chauffeur. Reis terug naar Colombo op het einde is dan trein, binnenlandse vlucht of een dure taxi.
Nog een mogelijk handige site met een soort Excel sheet voor deze vergelijking, en nog wat nuttige pagina's over diverse typen chauffeurs, vind je hier
srilankacaranddriverhire.com/trip-cost-calculator/

Nog een laatste factor die een rol kan spelen, specifiek voor families met kleine kinderen. Autozitjes zijn gezien het verkeer zeker aan te bevelen, maar lokaal niet verplicht. Voor taxi's vanuit een willekeurige standplaats kun je geen zitje verwachten, helaas. Voor een vantevoren geboekte rondreis-auto kan dat wél, tegen kleine meerprijs soms. En mocht men het toch vergeten zijn: in o.a. de Arpico Superstore in Negombo, dus bij het startpunt van de meeste rondreizen, zijn zitjes te koop. Dus voor families met stoelzitkids is dit een extra reden waarom rondreis beter kan zijn dan het taximodel.


Reisagent of vrije jongen?
Een taxi krijgen is nog relatief makkelijk, boven is uitgelegd dat je dit ter plekke regelt hoewel er ook daar soms meer kwaliteit verwacht kan worden van formele taxibedrijven of de door-hotel-geregelde chauffeur dan van de beach boy-vriend. Maar hoe je voor het auto-met-chauffeur rondreis model de juiste match krijgt is lastiger. Hier is geen eenduidig antwoord op, het hangt mede ervan af of prijs danwel kwaliteitsgarantie voor jou de doorslag geeft. Want heel wat ‘vrije jongens’ (freelancers) kun je ook tegenkomen in de rol van ingehuurd chauffeur door een agent, met eigen auto of zelfs met wagenpark van die agent. En dan heb je een andere situatie dan wanneer je ze rechtstreeks inhuurt. For the record: grote Lankaanse operators zijn bijvoorbeeld Aitken Spence, Jetwing, Luxe Asia, Tangerine en Walkers maar voor Nederlandse operators kun je bijvoorbeeld terecht op srilanka.startpagina.nl en srilanka-vakantie.startpagina.nl. Freelancers zijn er echt duizenden, met sterk wisselende kwaliteit (net als bij de kleinere Lankaanse operators), dus hun namen moet je middels via-via berichten (ook hier in Prikbord, 'messages') of sites als Paginamarkt vinden. Ook sites zoals srilankacaranddriverhire.com/, verderop nog geprezen vanwege hun rekenmodel, kunnen helpen.
Terug naar de grote operators: de Tour Desks op het vliegveld zijn allen betrouwbaar maar écht bedoeld voor taxiritten. Ze kunnen prima ter plekke een rondreis voor je regelen maar dan krijg je een matig Engels sprekende chauffeur die beslist geen licensed tour guide is, terwijl je bij regelen-van-tevoren (transport, niet persé route of accomodatie) voor dezelfde prijs wél een tour guide kunt verwachten.
Pluspunten van freelancers

• Vaak wat goedkoper dan transport via reisagent
• Je hebt voor het boeken direkt kontakt met de chauffeur en krijgt dus meer gevoel over o.a. zijn Engels
• Meer flexibiliteit in afspraken zoals ‘geen bezoeken aan winkels-vermomd-als-attracties of met andere woorden tourist traps’. Die leveren extra inkomen op voor chauffeur (en agent) maar veelal extra irritatie voor de toerist

Minpunten van freelancers (dus pluspunten van het regelen via agent of hotel of formeel taxibedrijf)

• Accomodatie regelen is lastiger. De freelancer moet dit en het e-mailen met jou tussendoor doen terwijl hij met anderen op toer is, de agent heeft hiervoor gespecialiseerde mensen overdag op kantoor. Boeken van accomodatie via je freelancer/agent is overigens zeker het overwegen waard, zie het artikel over accomodatieboekingen voor de specifieke voordelen hiervan vergeleken met zelf doen via sites als Agoda/Expedia
• Geen reserveplan. Zowel voor als hij ziek wordt of overboekt blijkt en niet kan rijden, of zelfs als het een slechte match blijkt te zijn tot aan diefstal of ongewenste avances naar dames toe. Bij een agent kun je om een kwalitatief even goede vervanger vragen en is ook de ‘stok achter de deur’ dat deze man niet meer ingehuurd wordt of zelfs bij de politie gemeld, bij een vrije jongen is er gewoon statistisch meer risico. Ook op sturen van een slechte vervanger indien hij overboekt is, wederom heb je “minder poot om op te staan als je minder betaald hebt”. Natuurlijk maak je sowieso een foto of notitie van het autokenteken en schrijf je zijn telefoonnummer op, just-in-case. Maar i.h.a. is qua bijvoorbeeld risico's voor je bagage (in de kofferbak als je onderweg bijvoorbeeld een uitstap maakt) een freelancer niet onveiliger dan een agent-chauffeur, je moet gewoon altijd iets van een stok achter de deur hebben.
• Lastiger regelen van aanbetalingen. Voor accomodatie is dat 50-100%, voor de toer zelf maximaal 10-20%. Advies aan de toerist is nooit geld over te maken per bank of PayPal, want dan heb je geen leveringsgarantie; gebruik credit card. (Dit geldt voor overmaken naar Sri Lanka, een Nederlandse/Belgische agent heeft hele andere beschermingen tegen niet leveren dus kan gewoon per bank betaald worden.) En toegang tot credit card betalingsontvangst is wederom makkelijker voor agenten dan voor freelancers

Tot slot nog een algemeen advies voor als je meerdaagse rondreis niet vanuit Colombo begint of daar langs komt. Bijvoorbeeld als je alleen rond Kandy-Sigiriya enkele dagen een chauffeur nodig hebt. Hier geldt hetzelfde als voor taxiritten: het is i.h.a. niet handig/makkelijk te proberen dit vantevoren te regelen, omdat de chauffeur echt zijn wagen beschikbaar moet hebben op het startpunt van deze rit. Alle operators en freelance chauffeurs die je via Internet kunt bereiken komen uit regio Colombo, en zouden in hun prijsstelling eerst de prijzige rit naar jouw beginpunt moeten meenemen. Dus regel dit, met kleinere operator of freelancer, zodra je op het startpunt van deze mini-rondreis aangekomen bent.

Eisen voor boeken van dagtrips
Dit zijn speciale ‘rondreizen’ omdat de chauffeur elke avond terug is op zijn honk, dus geen drivers quarters of lege terugreis. Hier is het selectieproces van agent/chauffeur veelal ter plekke, geen reden om vantevoren te regelen. Het lijkt enigszins op het vinden van een enkele reis taxirit. Toch mag je hier wat meer verwachten dan puur transport, dus bij het rondvragen (inclusief bij de hotelreceptie) mag je op prijs vergelijken mits aan de volgende eisen voldaan wordt:

1. De chauffeur is een Tourist Board licensed guide, hierdoor heeft hij voldoende goed Engels en voldoende kennis van de attracties
2. De door jou vantevoren geïnspecteerde auto heeft werkende AC en is goed onderhouden
3. De auto is goed verzekerd, inclusief voor vervoer van toeristen
4. Er is een kantooradres niet ver van het hotel (dit jaagt ‘beach boys’ weg, die hebben de neiging om na problemen met een rit een paar dagen onzichtbaar te worden inclusief uitschakelen van hun jou bekende mobiele nummer). Zie ook suggesties voor voorkoming van andere problemen boven, zoals kenteken van de auto bewaren.

En verder kijk je natuurlijk of de prijs voor dezelfde waar is als bij de anderen, denk maar aan de bovengenoemde winkels-vermomd-als-attracties en aan reserveplan bij autopech of ziekte van de chauffeur.

Reistijden
Een laatste punt wat geregeld mis gaat bij plannen van rondreizen en taxiritten is de snelheid. Boven waren al sites gegeven die helpen afstanden te plannen, maar specifiek Google Maps geeft ook reistijd en doet dat behoorlijk fout. Soms omdat een uitermate optimistisch gemiddelde gebruikt wordt, soms is het gebaseerd op actuele metingen van Maps-gebruikers maar die rijden veelal met voor toeristen absoluut oncomfortabele en onveilige snelheden. In Sri Lanka voor toeristen veilige en comfortabele gemiddelden, ook rekening houdend met spitsuren (want vrijwel nergens is er een ‘rondweg’), zijn

• 100 km/uur op de paar Expressways
• 70 km/uur op enkele vernieuwde wegen in dunbevolkte gebieden. Bijvoorbeeld alles ten noorden van de Vavuniya-Habarana-Trinco as en ten oosten van Habarana-Pollonaruwa, o.a. de kustweg Trinco-Batticaloa-Pottuvil
• Op alle andere lange afstanden, inclusief de ‘Highways’ met een A-nummer, 25-40 km/uur. Aan welk uiteinde van deze schaal het advies zal belanden hangt van enkele faktoren af: stedelijk versus landelijk gebied, gatenkaasweg versus keurig asfalt, en vlak versus bergachtig.

Dit verklaart waarom een normale reisroute per dag maximaal 100-150 km zal zijn (3-5 uur vermoeiend reizen), en daarmee voor een rondreis USD 60-70/dag